گروه وکلای جوادی نژاد به عنوان بهترین وکلای اصفهان در پرونده های مطالبه خسارت بیان میدارد تردد خودروهای لوکس و گران قیمت در خیابان های کشور در سال های اخیر علاوه بر اینکه نشانه هایی از پیشرفت و افزایش رفاه جامعه بوده است موجبات نگرانی و ترس رانندگان نیز شده است چرا که گاهی ارزش هرکدام از این خودروهای لوکس از سرمایه کل زندگی بسیاری از افراد جامعه بیشتر است و در صورت وقوع یک تصادف با چنین خودروهایی جبران خسارت احتمالی بسیار سخت و حتی برای بعضی از افراد غیر ممکن خواهد بود . لذا این دغدغه باعث شد تا نمایندگان مجلس شورای اسلامی در قانون جدید بیمه شخص ثالث با هدف حمایت از افراد کم برخوردار جامعه خودروها را به دو گروه خودروهای متعارف و غیر متعارف تقسیم بندی کنند .
بررسی خودروی متعارف و غیر متعارف
در تبصره 4 ماده 8 قانون بیمه شخص ثالث آمده است “منظور از خودرو متعارف خودرویی است که قیمت آن کمتر از پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال مشخص میشود باشد.” به عبارت دیگر خودروهایی که ارزش آنها بیشتر از پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی (دیه ماههای حرام ) باشد خودرو غیر متعارف محسوب میشوند . با این تعریف هر خودرویی که ارزش آن در سال 1399 بیشتر از 220 میلیون تومان باشد غیر متعارف محسوب خواهد شد .
تعیین سقف پرداخت خسارت مالی به خودروهای غیر متعارف
در تبصره 3 ماده 8 قانون جدید بیمه شخص ثالث سقف پرداخت خسارت مالی به خودروهای لوکس مشخص شده است در این تبصره آمده است:
“خسارت مالی ناشی از حوادث رانندگی صرفا تا میزان خسارت متناظر وارد به گرانترین خودرو متعارف از طریق بیمه شخص ثالث و یا مقصر حادثه قابل جبران خواهد بود.”
به عبارت دیگر چنانچه به عنوان مثال یک پراید در تصادف با یک بنز که یک میلیارد تومان ارزش دارد باعث آتش سوزی و از بین رفتن کامل بنز شود با فرض مقصر شناخته شدن پراید حداکثر خسارتی که مالک بنز از مقصر حادثه یعنی راننده پراید میتواند قانونا” مطالبه نماید 220 میلیون تومان خواهد بود و راننده پراید نسبت به الباقی خسارت (780 میلیون تومان) هیچ تعهدی نخواهد داشت .
فرمول محاسبه خسارت بیمه مرکزی که توسط دیوان عدالت ابطال شد
تقریبا بعد از یکسال از تصویب قانون بیمه شخص ثالث دستورالعمل نحوه تعیین خسارت
موضوع تبصره های 3 و 4 ماده 8 قانون بیمه اجباری توسط شورای عالی بیمه
تصویب و جهت اجرا به شرکت های بیمه ابلاغ شد . در ماده 2 این دستورالعمل
نحوه پرداخت خسارت به خودروهای غیر متعارف به شرح زیر مشخص شده بود :
ماده 2 : بیمه گر وسیله نقلیه مسبب حادثه موظف است میزان تعهد مسبب حادثه
را بر اساس فرمول زیر محاسبه و تا سقف تعهدات مالی بیمه نامه شخص ثالث
(شامل تعهدات قانونی و مازاد مالی) نسبت به پرداخت خسارت خودرو نامتعارف
زیان دیده اقدام نماید
بر اساس فرمول فوق چنانچه یک پراید به عنوان مقصر با یک سواری بنز با ارزش یک میلیارد تومان تصادف میکرد و با فرض اینکه مقدار خسارت وارده به بنز 5 میلیون تومان بود حداکثر خسارتی که راننده پراید و یا بیمه شخص ثالث ایشان به مالک بنز پرداخت میکرد 1/100/000 تومان بود و الباقی خسارت یعنی 3/900/000 تومان به عهده مالک بنز بود .
زیان مالک بنز ناشی از یک تصادف کوچک در حالی اتفاق می افتاد که راننده پراید دارای بیمه نامه شخص ثالث تا سقف 9 میلیون تومان بود . و حداقل انتظار این بود که مالک بنز بتواند خسارت 5 میلیون خود را از محل بیمه شخص ثالث راننده پراید که تا سقف 9 میلیون تومان اعتبار داشت دریافت کند اما با اعمال فرمول بیمه مرکزی و نسبت گیری دریافت خسارت کامل برای مالک بنز امکان پذیر نبود .
این فرمول ناشی از تفسیر بیمه مرکزی از تبصره 3 و 4 ماده 8 قانون بیمه شخص ثالث بود . اما آقای پرویز فرج تبار با شکایت به دیوان عدالت اداری خواستار ابطال دستورالعمل بیمه مرکزی شد ایشان در دادنامه خود نحوه نسبت گیری در فرمول فوق را مغایر مواد 328 تا 335 قانون مدنی و همچنین موادی از قانون بیمه و قانون شخص ثالث اعلام کردند .هر چند بیمه مرکزی پاسخ بسیار جامعی به ایرادات وارد شده به دستورالعمل صادره ارائه کرد اما نهایتا هیات عمومی دیوان عدالت اداری پس از بررسی موضوع در تاریخ 1398/02/31 حکم به ابطال بند 2 از ماده یک و ماده 2 دستورالعمل بیمه مرکزی از تاریخ تصویب داد .
با صدور این حکم انتظار میرفت که خسارت های وارده به خودروهای غیر متعارف در سال 1398 تاسقف 180 میلیون تومان (نصف دیه ماههای حرام ) به طور کامل و بدون اعمال فرمول و نسبت گیری توسط مقصر حادثه پرداخت شود و خسارت های بالای 180 میلیون تومان صرفا فقط تا سقف 180 میلیون تومان پرداخت شود اما اینگونه نشد .
اصلاح و ابلاغ دستورالعمل جدید نحوه محاسبه و پرداخت خسارت خودروهای غیر متعارف
شورای
عالی بیمه در جلسه مورخه 1398/06/13 دستورالعمل نحوه تعیین خسارت خودروهای
غیر متعارف را که قبلا بخش هایی از آن توسط دیوان عدالت اداری باطل شده
بود پس از اصلاح تصویب و به شرکت های بیمه ابلاغ کرد . با حذف فرمول نسبت
گیری محاسبه و پرداخت خسارت خودروهای غیر متعارف در مصوبه جدید مقرر گردیده
است که خسارت های خودروهای غیر متعارف صرفا تا میزان خسارت متناظر وارده
به گران ترین خودروی متعارف محاسبه و پرداخت گردد
به عنوان مثال اگر در تصادف یک پراید با یک BMW530 با فرض مقصر شناخته شدن
پراید چراغ عقب BMW شکسته شده باشد مقدار خسارتی که راننده پراید و یا بیمه شخص ثالث پراید به مالک BMW پرداخت خواهد کرد با فرض اینکه ارزش چراغ عقب MBW530 در بازار 60/000/000 ریال باشد به شرح زیر است :
درزمان
نگارش این متن رنو ساندرو استپ وی در بازار حدود 180 میلیون تومان ارزش
دارد بنابراین میتواند شاخص و مبنای مناسبی برای گرانترین خودروی متعارف
باشد ، بنابراین با فرض اینکه ارزش چراغ عقب رنو ساندرو 5/000/000 باشد ،
مقدار خسارت قابل پرداخت به مالک BMW فقط 5/000/000 ریال خواهد بود و
الباقی خسارت از مالک پراید قابل مطالبه و وصول نخواهد بود .
طبق تبصره 1 ماده 2 دستورالعمل جدید در مواردی که قطعات انواع گران ترین
خودروهای متعارف اختلاف قیمت داشته باشند ، گران ترین آنها ملاک عمل خواهد
بود به عبارت دیگرچنانچه در مثال فوق ارزش چراغ عقب رنو ساندرو در بازار
بین 4/000/000 ریال تا 5/000/000 ریال متغیر باشد می بایست گران ترین چراغ
یا همان 5/000/000 ریال ملاک محاسبه قرار گیرد .
طبق تبصره 2 ماده 2 دستورالعمل جدید در موادری که خودروی نامتعارف یا لوکس دارای قطعاتی باشد که نمونه یا مشابه آن در خوردوی متعارف وجود نداشته باشد آنگاه قیمت قطعه مشابه به آن در گران ترین خودروی متعارف ملاک محاسبه ارزیابان خسارت قرار خواهد گرفت .
چه کسی مسئول جبران افت قیمت خودرو نامتعارف است؟
راننده خودروی مقصر مسئول جبران افت قیمت خودرو نامتعارف است و شرکت بیمه هیچ مسئولیتی در قبال پرداخت خسارت ناشی از افت قیمت خودرو نامتعارف ندارد. بنابراین اگر فرد متضرر درخواست دریافت خسارت ناشی از افت قیمت خودرو نامتعارف را داشته باشد، باید برای تامین خسارت خود به شورای حل اختلاف مراجعه کند. برآورد میزان خسارت افت قیمت بر عهده کارشناس است. در واقع بعد از ثبت دادخواست، کارشناس با ملاحظه خودرو و یا تصاویر مربوط به خسارات، میزان خسارت افت قیمت را محاسبه می کند. بعد از مشخص شدن مقدار و میزان خسارت، مطالبه خسارت به طرفیت مالک خودروی مقصر به دادگاه یا شورای حل اختلاف ارائه می شود. اگر خسارت وارد شده کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به خسارت بر عهده شورای حل اختلاف است و اگر خسارت بالای ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به خسارت بر عهده دادگاه است. فرد زیان دیده با پیگیری پرونده از طریق دادگاه برای جبران خسارت افت قیمت خودرو نامتعارف اقدام کند.
تاثیر مدل ماشین و رنگ خودرو در افت قیمت خودرو
مدل و رنگ خودرو و سال ساخت خودرو در افت قیمت خودرو نامتعارف بسیار موثر است. اساسا خودروهایی که فقط سه سال از تاریخ تولیدشان گذشته باشد، افت قیمت بیشتری را در زمان خسارت تجربه می کنند. رنگ های طلایی، بنفش و قرمز، بیشترین افت و رنگ زرد کمترین افت قیمت را تجربه می کند.